HƯỚNG DẪN HOẠT ĐỘNG
CỦA NHÓM THƯỜNG TRỰC BẢO VỆ TRẺ EM CẤP XÃ
Phần 1
CHỨC NĂNG, NHIỆM VỤ VÀ THÀNH PHẦN
NHÓM THƯỜNG TRỰC BẢO VỆ TRẺ EM CẤP XÃ
I. Chức năng, nhiệm vụ
1. Chức năng
Nhóm thường trực bảo vệ trẻ em (BVTE) cấp xã (sau đây gọi tắt là nhóm thường trực) gồm một số thành viên thuộc tổ chức phối hợp liên ngành (PHLN) về trẻ em cấp xã[1] do Chủ tịch Ủy ban nhân dân (UBND) cấp xã chỉ định để giúp UBND, Chủ tịch UBND cấp xã phối hợp, đôn đốc, điều hòa việc giải quyết các vấn đề trẻ em, thực hiện quyền trẻ em ở địa phương; tiếp nhận, xử lý thông tin, thông báo, tố giác hành vi xâm hại trẻ em, trường hợp trẻ em bị xâm hại hoặc có nguy cơ bị bạo lực, bóc lột, bỏ rơi[2]; xây dựng, triển khai kế hoạch hỗ trợ, can thiệp[3] theo quy định của Luật trẻ em, Nghị định số 56/2017/NĐ-CP.
2. Nhiệm vụ
a) Nắm vững tình hình trẻ em trên địa bàn xã; phát hiện kịp thời các trường hợp trẻ em bị xâm hại hoặc có nguy cơ bị bạo lực, bóc lột, bỏ rơi:
- Thống kê, phân loại, lập hồ sơ quản lý các trường hợp trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt (HCĐB) trên địa bàn xã (14 nhóm theo Luật trẻ em và Nghị định số 56/2017/NĐ-CP);
- Chủ động phát hiện kịp thời các trường hợp trẻ em bị xâm hại, trẻ em có nguy cơ bị bạo lực, bóc lột, bỏ rơi thông qua việc huy động sự tham gia của các thành viên của tổ chức PHLN về trẻ em cấp xã, các trưởng thôn, trưởng các tổ chức đoàn thể tại thôn, cộng tác viên BVTE, nhóm trẻ em nòng cốt... trong việc cung cấp, xác minh thông tin liên quan;
- Tổ chức tiếp nhận, xử lý thông tin, thông báo, tố giác; phối hợp xác minh, đánh giá, hỗ trợ công tác điều tra về hành vi xâm hại, tình trạng mất an toàn hoặc gây tổn hại, mức độ nguy cơ gây tổn hại đối với trẻ em theo quy định của pháp luật.
b) Chủ trì và phối hợp với các thành viên của tổ chức PHLN về trẻ em cấp xã xây dựng và thực hiện kế hoạch hỗ trợ, can thiệp đối với trẻ em bị xâm hại, trẻ em có nguy cơ bị bạo lực, bóc lột, bỏ rơi và trẻ em có HCĐB:
- Tổ chức thu thập thông tin, đánh giá nguy cơ cụ thể, xác định nhu cầu cần hỗ trợ, can thiệp của từng trường hợp trẻ em bị xâm hại, trẻ em có nguy cơ bị bạo lực, bóc lột, bỏ rơi và trẻ em có HCĐB;
- Xây dựng kế hoạch hỗ trợ, can thiệp;
- Tổ chức thực hiện kế hoạch hỗ trợ, can thiệp: theo dõi, điều phối, hỗ trợ tiến trình cung cấp dịch vụ của các cơ quan, tổ chức, cá nhân được phân công; đề xuất điều chỉnh kế hoạch khi cần thiết;
- Đánh giá kết quả thực hiện kế hoạch hỗ trợ, can thiệp.
c) Báo cáo định kỳ hoặc đột xuất (nếu có yêu cầu) cho tổ chức PHLN về trẻ em và các cơ quan bảo vệ trẻ em cấp huyện, tỉnh, trung ương về:
- Tình hình trẻ em bị xâm hại, trẻ em có nguy cơ bị bạo lực, bóc lột, bỏ rơi và trẻ em có HCĐB;
- Kết quả hỗ trợ, can thiệp đối với các trường hợp trẻ em bị xâm hại, trẻ em có nguy cơ bị bạo lực, bóc lột, bỏ rơi và trẻ em có HCĐB.
II. Thành phần nhóm thường trực bảo vệ trẻ em cấp xã
1. Chủ tịch UBND cấp xã;
2. Công chức Văn hóa - Xã hội chuyên trách theo dõi về Lao động - Thương binh và Xã hội (gọi tắt là công chức LĐTBXH);
3. Người làm công tác bảo vệ trẻ em cấp xã;
4. Trưởng trạm y tế;
5. Trưởng Công an;
6. Chủ tịch Hội Liên hiệp Phụ nữ;
7. Bí thư Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh;
8. Chủ tịch Hội Chữ thập đỏ.
Tùy điều kiện cụ thể của địa phương, Chủ tịch UBND cấp xã có thể lựa chọn số thành viên cho phù hợp.
III. Nhiệm vụ của các thành viên nhóm thường trực bảo vệ trẻ em cấp xã
Các thành viên nhóm thường trực BVTE cấp xã có trách nhiệm thực hiện công tác trẻ em, thực hiện quyền trẻ em theo trách nhiệm của cơ quan, tổ chức mình[4], đồng thời tuân thủ sự phân công của Chủ tịch UBND cấp xã trong việc thực hiện quy trình hỗ trợ, can thiệp để bảo vệ trẻ em.
1. Nhiệm vụ của Chủ tịch UBND cấp xã
a) Chịu trách nhiệm trước UBND cấp xã về hoạt động của nhóm thường trực;
b) Chỉ đạo người làm công tác BVTE cấp xã và các thành viên của nhóm thường trực tổ chức tiếp nhận, xử lý thông tin, thông báo, tố giác hành vi xâm hại trẻ em, các trường hợp trẻ em bị xâm hại hoặc có nguy cơ bị bạo lực, bóc lột, bỏ rơi; thống kê, phân loại trẻ em có HCĐB trên địa bàn xã và tổ chức thực hiện kế hoạch hỗ trợ, can thiệp đối với nhóm trẻ em này.
c) Triệu tập, chủ trì các cuộc họp định kỳ và đột xuất của nhóm thường trực BVTE và của tổ chức PHLN về trẻ em cấp xã; điều phối và phân công nhiệm vụ cho các thành viên trong việc thực hiện nhiệm vụ bảo vệ trẻ em, trong việc cung cấp hoặc phối hợp, chuyển tuyến dịch vụ hỗ trợ, can thiệp bảo vệ trẻ em theo chức năng; quyết định biện pháp BVTE trong trường hợp khẩn cấp[5]; quyết định tạm thời cách ly trẻ em[6]; phê duyệt kế hoạch hỗ trợ, can thiệp; quyết định phương án điều chỉnh kế hoạch và việc tiếp tục hoặc kết thúc các hoạt động hỗ trợ, can thiệp trên cơ sở kết luận của bản đánh giá nguy cơ sau khi kết thúc thực hiện kế hoạch hỗ trợ, can thiệp; báo cáo kết quả thực hiện quy trình hỗ trợ, can thiệp cho UBND cấp xã và Phòng LĐTBXH cấp huyện hoặc khi có yêu cầu của cơ quan, cá nhân có thẩm quyền về BVTE.
2. Nhiệm vụ của công chức LĐTBXH
a) Tổ chức thực hiện quy trình hỗ trợ, can thiệp
- Lập, trình phê duyệt và điều phối thực hiện kế hoạch thống kê, phân loại các đối tượng trẻ em trên địa bàn xã;
- Thu thập, cung cấp các thông tin liên quan tới nguồn lực từ các chương trình, đề án và chính sách liên quan;
- Hỗ trợ người làm công tác BVTE tổ chức thực hiện quy trình hỗ trợ, can thiệp đối với trường hợp trẻ em bị xâm hại, trẻ em có nguy cơ bị bạo lực, bóc lột, bỏ rơi và trẻ em có HCĐB.
b) Cung cấp dịch vụ hỗ trợ, can thiệp
- Vận động, kết nối các nguồn lực xã hội để giải quyết các vấn đề và nhu cầu của trẻ em bị xâm hại, trẻ em có HCĐB;
- Tư vấn, hỗ trợ trẻ em và gia đình làm các thủ tục pháp lý cần thiết trong trường hợp phải tạm thời cách ly trẻ em khỏi cha, mẹ, người chăm sóc trẻ em hoặc trở về gia đình khi trẻ em bị xâm hại đã được phục hồi về mặt thể chất, tâm lý, tình cảm và không còn nguy cơ bị xâm hại theo quyết định của Tòa án hoặc Chủ tịch UBND cấp xã;
- Hỗ trợ tìm kiếm hình thức chăm sóc thay thế đối với nhóm trẻ em không có điều kiện sống trong môi trường gia đình và theo dõi việc chăm sóc thay thế tại địa phương;
- Hỗ trợ, phối hợp với các thành viên nhóm thường trực trong thực hiện chính sách dành cho trẻ em;
- Tư vấn, trợ giúp trẻ em và gia đình của trẻ em tiếp cận chính sách trợ giúp xã hội theo quy định của pháp luật.
3. Nhiệm vụ của người làm công tác BVTE cấp xã[7]
a) Tổ chức thực hiện quy trình hỗ trợ, can thiệp:
- Làm đầu mối, phối hợp với các thành viên nhóm thường trực tổ chức thực hiện quy trình hỗ trợ, can thiệp đối với trẻ em bị xâm hại, trẻ em có nguy cơ bị bạo lực, bóc lột, bỏ rơi, trẻ em có HCĐB theo quy định;
- Chủ trì việc lập và quản lý hồ sơ về các trường hợp trẻ em bị xâm hại, trẻ em có nguy cơ bị bạo lực, bóc lột, bỏ rơi, trẻ em có HCĐB;
- Chủ trì thực hiện các nội dung hoạt động: đánh giá nguy cơ; lập, trình Chủ tịch UBND cấp xã phê duyệt và tổ chức thực hiện kế hoạch hỗ trợ, can thiệp; đánh giá và báo cáo kết quả thực hiện kế hoạch hỗ trợ, can thiệp;
- Kiến nghị với Chủ tịch UBND cấp xã quyết định áp dụng các biện pháp bảo vệ trẻ em trong trường hợp khẩn cấp nhằm đảm bảo sự an toàn tạm thời cho trẻ em bị xâm hại; ngăn chặn nguy cơ tiếp tục gây tổn hại cho trẻ em hoặc tạm thời cách ly trẻ em khỏi cha, mẹ, người chăm sóc trong trường hợp trẻ bị xâm hại bởi chính cha, mẹ, người chăm sóc;
- Hỗ trợ cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền trong việc lưu giữ chứng cứ tổn hại của trẻ em; lưu trữ hồ sơ kế hoạch hỗ trợ, can thiệp và nhập thông tin vào cơ sở dữ liệu trẻ em quốc gia.
b) Cung cấp dịch vụ hỗ trợ, can thiệp:
- Tư vấn, cung cấp thông tin, hướng dẫn trẻ em và cha, mẹ, người chăm sóc trẻ em tiếp cận dịch vụ bảo vệ trẻ em, trợ giúp xã hội, y tế, giáo dục, pháp lý và các nguồn trợ giúp khác;
- Tư vấn kiến thức, kỹ năng bảo vệ trẻ em cho trẻ em, cha, mẹ, người chăm sóc trẻ em và các thành viên trong gia đình, cộng đồng;
- Kiến nghị biện pháp chăm sóc thay thế theo quy định của pháp luật và theo dõi quá trình thực hiện;
- Hỗ trợ trẻ em vi phạm pháp luật, trẻ em là người bị hại, người làm chứng trong quá trình tố tụng, xử lý vi phạm hành chính, phục hồi và tái hòa nhập cộng đồng theo quy định.
4. Nhiệm vụ của Trưởng trạm y tế
a) Tổ chức thực hiện quy trình hỗ trợ, can thiệp:
- Chịu trách nhiệm đánh giá ban đầu mức độ tổn hại của trẻ em bị xâm hại; đề xuất các biện pháp can thiệp khẩn cấp về y tế trong trường hợp trẻ em đang bị tổn hại nghiêm trọng, bao gồm chuyển tuyến y tế (nếu cần thiết);
- Thực hiện việc thu thập thông tin liên quan đến trẻ em bị xâm hại, trẻ em có nguy cơ bị bạo lực, bóc lột, bỏ rơi và trẻ em có HCĐB khác; phối hợp với người làm công tác BVTE cấp xã xây dựng, tổ chức thực hiện kế hoạch hỗ trợ, can thiệp và phối hợp đánh giá kết quả hỗ trợ, can thiệp;
- Hướng dẫn và thực hiện việc thu thập bằng chứng, lưu giữ chứng cứ tổn hại của trẻ em do bị xâm hại để phục vụ việc giám định theo hướng dẫn của Bộ Y tế.
b) Cung cấp dịch vụ hỗ trợ, can thiệp:
- Thực hiện việc sơ cứu, cấp cứu ban đầu cho trẻ em cần được bảo vệ khẩn cấp; khám bệnh, chữa bệnh cho trẻ em bị xâm hại, trẻ em có nguy cơ bị bạo lực, bóc lột, bỏ rơi và trẻ em có HCĐB;
- Lưu trữ hồ sơ khám bệnh, chữa bệnh theo quy định của pháp luật;
- Chuyển tuyến đối với trẻ em bị xâm hại để chăm sóc và phục hồi về sức khỏe trong trường hợp vượt quá khả năng của trạm y tế xã.
5. Nhiệm vụ của Trưởng Công an
a) Tổ chức thực hiện quy trình hỗ trợ, can thiệp:
- Tiếp nhận thông tin về trường hợp trẻ em bị xâm hại và thông báo cho người làm công tác BVTE cấp xã về trường hợp tiếp nhận kèm theo thông tin ghi chép theo mẫu quy định;
- Triển khai các biện pháp kịp thời nhằm ngăn chặn các hành vi đe dọa hoặc gây tổn hại đến tính mạng, sức khỏe, nhân phẩm của trẻ em;
- Thực hiện việc thu thập thông tin liên quan đến trường hợp trẻ em bị xâm hại, trẻ em có nguy cơ bị bạo lực, bóc lột, bỏ rơi và trẻ em có HCĐB khác theo sự phân công của Chủ tịch UBND cấp xã; tham gia xây dựng, tổ chức thực hiện kế hoạch hỗ trợ, can thiệp và phối hợp đánh giá kết quả hỗ trợ, can thiệp.
b) Cung cấp dịch vụ hỗ trợ, can thiệp:
- Hỗ trợ nhóm thường trực và người làm công tác BVTE cấp xã thực hiện các biện pháp can thiệp khẩn cấp, bảo đảm an toàn về tính mạng, sức khỏe, nhân phẩm và vì lợi ích tốt nhất của trẻ em;
- Tìm hiểu nguyên nhân của hành vi xâm hại trẻ em và thu thập đồ vật, tài liệu có liên quan phục vụ công tác điều tra hành vi xâm hại trẻ em; bảo vệ các thành viên nhóm thường trực trong trường hợp gặp nguy hiểm khi thực hiện nhiệm vụ BVTE;
- Thực hiện cung cấp các dịch vụ hỗ trợ, can thiệp khác theo phân công của Chủ tịch UBND cấp xã; phối hợp với người làm công tác BVTE cấp xã xây dựng, tổ chức thực hiện kế hoạch hỗ trợ, can thiệp và phối hợp đánh giá kết quả hỗ trợ, can thiệp.
6. Nhiệm vụ của các thành viên khác
Chủ tịch UBND cấp xã phân công nhiệm vụ cụ thể cho các thành viên khác phối hợp với người làm công tác BVTE cấp xã xây dựng, tổ chức thực hiện kế hoạch hỗ trợ, can thiệp; trực tiếp cung cấp hoặc giới thiệu, chuyển tuyến các dịch vụ bảo vệ trẻ em; theo dõi quá trình hỗ trợ, can thiệp, cung cấp dịch vụ và đánh giá kết quả hỗ trợ, can thiệp.
Phần 2
HOẠT ĐỘNG CỦA NHÓM THƯỜNG TRỰC
BẢO VỆ TRẺ EM CẤP XÃ
Hoạt động của từng thành viên nhóm thường trực BVTE cấp xã trong việc thực hiện quy trình hỗ trợ, can thiệp đối với trẻ em bị xâm hại, trẻ em có nguy cơ bị bạo lực, bóc lột, bỏ rơi và trẻ em có HCĐB[8] theo các bước cụ thể như sau:
Bước 1. Tiếp nhận và phối hợp xử lý thông tin về trẻ em bị xâm hại, trẻ em có nguy cơ bị bạo lực, bóc lột, bỏ rơi và trẻ em có HCĐB.
Bước 2. Đánh giá nguy cơ ban đầu mức độ tổn hại của trẻ em để thực hiện các biện pháp đảm bảo an toàn cho trẻ em trong trường hợp trẻ em đang bị tổn hại nghiêm trọng hoặc có nguy cơ cao bị tổn hại.
Bước 3. Thu thập đầy đủ các thông tin liên quan đến trẻ em làm cơ sở đánh giá nguy cơ cụ thể nhằm xác định các vấn đề và nhu cầu của trẻ em.
Bước 4. Xây dựng kế hoạch hỗ trợ, can thiệp để giải quyết các vấn đề và nhu cầu của trẻ em.
Bước 5. Thực hiện kế hoạch hỗ trợ, can thiệp.
Bước 6. Rà soát, đánh giá kết quả thực hiện kế hoạch hỗ trợ, can thiệp.