Mới sáng sớm nhưng tại điểm đăng ký bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) ở 153 Xô Viết Nghệ Tĩnh (Bình Thạnh) đã có hàng trăm người đến làm thủ tục xin hưởng trợ cấp BHTN. Trong dòng người đang được cán bộ ở đây hướng dẫn làm thủ tục hồ sơ, chúng tôi nhận thấy một người quen tên Hoa hiện đang làm cho một công ty nước ngoài tại quận 1. “Sao lại thất nghiệp thế?” - tôi hỏi. “Dạo này công ty cũng khó khăn nên xin thất nghiệp để thêm ít tiền đổi con xe” - Hoa nói. Thấy tôi có vẻ chưa hiểu, Hoa giải thích thêm về trường hợp của chị bạn vừa làm BHTN được mấy chục triệu nên Hoa cũng xin sếp cho… thất nghiệp để được hưởng BHTN. Theo tìm hiểu của chúng tôi, do có mức lương khá cao nên mức hưởng TCTN của Hoa trên 16 triệu đồng/tháng. Như vậy, với 3 tháng hưởng BHTN, chị được hưởng gần 50 triệu đồng. Một số tiền mà ngay cả người không thất nghiệp cũng không dám mơ tới!
Không riêng gì các lao động trình độ cao, hiện nhiều công nhân cũng đổ xô xin nghỉ việc để hưởng TCTN. Tại Văn phòng BHTN chi nhánh Bình Tân, chị Hồ Thị Soa, công nhân ở Khu công nghiệp Tân Tạo cho hay, thấy bạn bè mách nước chị xin chấm dứt hợp đồng lao động với công ty cũ đã làm việc hơn 10 năm để chuyển sang làm cho một công ty khác cùng khu công nghiệp. Mặc dù đã có công việc mới nhưng chị vẫn đăng ký hưởng BHTN. Bởi theo chị, quyền lợi thì mình cứ hưởng. “Ở đây hầu hết là lao động phổ thông, làm sao có thể thất nghiệp được khi công ty nào cũng kêu thiếu lao động? Nếu thất nghiệp, chúng tôi lấy đâu ra trả tiền nhà, tiền ăn hằng ngày? Nếu việc đăng ký thuận lợi, tôi sẽ rủ thêm mấy người bạn nghỉ việc đi đăng ký… thất nghiệp” - chị Soa vô tư kể.
Một cán bộ tiếp nhận hồ sơ tại điểm đăng ký BHTN ở số 153 Xô Viết Nghệ Tĩnh cho biết, bình quân mỗi ngày có gần 300 người đến đăng ký. Đầu tháng hay đầu tuần, số lượng người đến đăng ký thất nghiệp tăng đột biến lên trên 500 người…
Bắt tay trục lợi?
Lý giải nguyên nhân lao động đăng ký hưởng BHTN tăng, ông Nguyễn Cao Thắng, Phó Giám đốc Trung tâm Giới thiệu việc làm TP.HCM cho rằng, do chính sách và điều kiện hưởng BHTN thông thoáng, dễ dàng hơn trước. Thủ tục hành chính cũng nhanh gọn từ đăng ký đến nhận tiền hằng tháng (qua thẻ ATM). Tuy nhiên, bên cạnh những người thất nghiệp thật sự do nhiều doanh nghiệp (DN) giải thể, cũng không loại trừ lao động chủ động xin nghỉ việc để được hưởng BHTN. Đây rõ ràng là hành động trục lợi nhưng không xử lý được vì họ vẫn làm đúng luật và cũng không phải là thất nghiệp ảo mà là người lao động chủ động thất nghiệp.
Hiện tượng bất thường này cũng được ông Điều Bá Được, Trưởng ban Chính sách thực hiện bảo hiểm (Bảo hiểm xã hội Việt Nam), đặt vấn đề “phải xem xét và nghiên cứu” bởi không loại trừ thất nghiệp ảo để trục lợi. Ví như người lao động có mức lương 2 triệu đồng/tháng, khi đóng BHTN chỉ mất 240.000 đồng/năm, DN đóng 240.000 đồng/năm. Trong khi đó, nếu người lao động mất việc, nghỉ việc, DN không phải trả trợ cấp nửa tháng lương/năm (1 triệu đồng) và người lao động được nhận TCTN 3 tháng x 60% lương (3,6 triệu đồng). Chính vì “quyền lợi” này mà nhiều người lao động không thất nghiệp vẫn đăng ký hưởng TCTN. Còn về phía các DN, khi thỏa thuận làm quyết định, hay xác nhận cho người lao động mất việc, nghỉ việc, DN sẽ không phải đóng các chế độ BHXH cũng như không phải chi trả trợ cấp nửa tháng lương/năm công tác. Như vậy, cả DN và người lao động đều có lợi.
Một đại diện của BHXH Việt Nam cũng thừa nhận, hiện tượng thất nghiệp ảo là có và không ít người chủ động mất việc làm nhưng lại vẫn được thanh toán BHTN. Trong khi đó, những người thất nghiệp thực sự do các DN phá sản lại thường nợ BHXH, BHTN lại không được hưởng chính sách do không đủ hồ sơ. Đây là vấn đề đáng lo ngại. Nếu không quản lý tốt sẽ dẫn tới những kẽ hở, tiếp tục tạo điều kiện cho người lao động lạm dụng để trục lợi.
Theo: Molisa.gov.vn